بیایید تلاش کنیم درست بنویسم
محمد احسنی فروز
دانش آموخته حقوق
این روزها در میان نوشته های حقوقی، افزون بر وجود نادرستی های به نسبت
فراوان در ساختار نوشته و نگارش و انشای مطالب و بکار بردن غیرصحیح اصطلاحات و
واژه ها، شوربختانه، غلطهای املایی هم دیده میشود. چیزی که به هیچ وجه،
زیبنده ی جامعه ی حقوقی کشور نیست. برای نمونه؛
فراوان می بینیم حقوق خوانده ها، حتی در سطح قانونگذاران، میان دو اصطلاح
«تصفیه حساب» و «تسویه حساب» فرقی نمی گذارند و یکسره در همه جا از جمله در
متن قوانین، اصطلاح تسویه حساب که معنای برابر و مساوی کردن حسابها را میدهد
استفاده می کنند. در حالی که مقصود و منظورشان، صاف کردن و پاک کردن حساب یا
حسابهاست و لذا باید اصطلاح تصفیه حساب، بکار برده می شد. یعنی ایشان توجه و
دقت ندارند تسویه حساب، به معنای تعادل و موازنه ایجاد کردن در دو حساب می
باشد که در عملیات حسابداری از جمله برای ترازنامه کاربرد پیدا می کند و بکار
بردن این اصطلاح برای پاک کردن، صاف کردن و بیحساب کردن، به گونه ای که دیگر
کسی طلبکار نباشد، نادرست است.
این روزها فراوان دیده میشود نویسندگان حقوقی در نوشتههای خود، قانونگذار را
قانونگزار مینویسند. یعنی نویسنده، فرق میان «گذاشتن» و «گزاردن» را نمیداند
یا از روی کمتوجهی بررسی نکرده هر یک از این دو فعل، چه معنایی میدهد و کجا
بکار برده می شود!
در نوشتههای حقوقی این روزها، اگر دقت نمایید کمتر میتوان متنی را پیدا کرد
که نویسنده آن، به جای « با وجود این» که مرادف مع هذا و مع ذلک است، اصطلاح
غلط «با این وجود» را بکار نبرده باشد. (در باره غلط بودن «با این وجود» رجوع
کنید به کتاب غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، ص ۵۸)
همین دو سه هفته پیش، دیدم دارنده ی مدرک دکتری حقوق که در جایگاه حقوقی بسیار
پراهمیتی هم قرار گرفته، نوشته ی خود را با «اولاً» آغاز کرده بود و در
ادامه، به پیروی از گویش عوام، واژههای «دوماً و سوماً» را بکار برده بود!
بدون کمترین توجه به اینکه واژههای دوم و سوم پارسی است و تنوین، مخصوص زبان
عربی میباشد!! بدتر اینکه در پایان نوشته خود که خطاب به جمع کثیری از اعضای
جامعه حقوقی کشور تهیه و منتشر گردیده بود به جای انشاءالله، نوشته بود
انشالله. یعنی افزون بر نادرستی املایی، به تفاوت معنایی زمین تا آسمانی واژه
«انشاءَ» با «انشاء» هیچ توجهی نکرده بود!!
اخیراً به چشم خود دیدم در متن حکم صادره از سوی یکی از مراجع قضایی، آمده بود؛
... در لایحه ی دفاعی که ... ارایه داده و در پرونده مضبوط است فارغ از
غلطهای املایی و انشایی، هیچ مطلب قابل استفاده در راستای دفاع از ... هم
مشاهده نشد! شوربختانه، نویسنده این لایحه، دانشجوی در حال دفاع از رساله دکتری
حقوق بود!
و نمونه آخر اینکه در مقالهای حقوقی، چاپ شده در ماهنامه ای تخصصی متعلق به
یک نهاد مهم حقوقی، دیدم نویسنده، به گونه ای از واو عطف، حروف ربط و ویرگول،
استفاده کرده بود که هنرمندانه، کل یک پاراگراف ده سطری را به یک جمله تبدیل
نموده و در ادامه هم افزوده بود؛ «در شماره بعدی این موضوع را به شرح مفصل شرح
خواهیم داد!!
و تو خود حدیث مفصل بخوان زین مجمل و ...
بیایید همگی برای حفظ شأن و اعتبار علمی خود و جامعه‌ی حقوقی، درست بنویسیم.
بیایید هرگاه نوشتیم از درستی ساختار نوشته و درستی انشای مطالب، که بی گمان در
درستی محتوا هم تاثیرگذار است اطمینان حاصل کنیم. بیایید همانگونه که برای
مستند و مستدل کردن نوشته حقوقی به کتابهای قانون و کتابهای دانشمندان حقوق (
دکترین ) رجوع می کنیم، برای درست نوشتن هم حسب مورد به واژه نامهها و
کتابهایی که شیوه ی درست نوشتن را می آموزند، رجوع نماییم. تفاوت میان
اصطلاحات و واژههای مشابه ولی متفاوت از جهت معنا را بشناسیم. هر واژه را
متناسب با کاربرد و معنایش، بکار گیریم و مهمتر از همه، واژهها را درست، املاء
کنیم.